"Beter een goede buur, dan een verre vriend."
Veel Nederlandse spreekwoorden blijken een Portugese variant te hebben, maar dit spreekwoord heeft dat (voor zover mij bekend) niet en mét rede.
Om nou niet alles en iedereen over één kam te scheren, laten we zeggen daar waar wij wonen, men zijn of haar buur het liefst op een zo'n groot mogelijke afstand houdt. Als er al een Portugese vertaling voor dit spreekwoord zou zijn, zou die luiden in de trant van 'beter een verre buur, dan een goede vriend'. Ik heb van ver moeten komen om dit een beetje te begrijpen.
Nou is het op afstand houden van buren nog zo gemakkelijk niet. Met een beetje pech deel je één of meerdere muren met elkaar, weet je zo ongeveer wat de buur voor zijn woning heeft neergeteld en hoeveel (en welke) auto's hij in de garage heeft staan en of die auto's een beetje in verhouding staan met de huisvesting. Reinste nachtmerrie, dat snap je wel.
Bovendien weet je vaak tegen wil en dank hoe vaak ze ruzie hebben en hoe vaak ze het weer goedmaken. Voor een buur, waar je liever helemaal niets over weet, is dat natuurlijk pijnlijk veel informatie.
Waarom, vroeg ik me af. Waarom zou je niks van je buur willen weten? En wat doet die auto er in hemelsnaam toe? Het raadsel over de auto was gauw genoeg opgelost, als verlengstuk van de schone schijn. Met een weinig fraai appartementje zonder verwarming rijd je niet mee over straat. Een dikke BMW of Porsche op afbetaling doet dat wel.
Maar what's the deal met een gezellig praatje met de buur? Een kopje suiker of een paar eitjes van elkaar 'lenen'. Of nu we er toch zijn ook even lekker een kop koffie samen drinken, of nog beter, een glas wijn.
Het sleutelwoord is vertrouwen. Hoe weet je of je buren te vertrouwen zijn? Je kunt wel lekker eitjes uitwisselen met elkaar, maar voor je het weet vraagt je buur in plaats van een paar eitjes een paar duizend euro te leen. Nu zou wat mij betreft het antwoord op zo'n hypothetische vraag simpelweg 'nee' zijn, maar zoals je weet is 'nee' in Portugal onder het mom van beleefdheid geen antwoord. Tja, en wat doe je dan? Hoe houd je die beste buur dan nog op afstand? Dat wil je natuurlijk te allen tijden voorkomen, dus beter om het van meet af aan goed aan te pakken. Probeer dus vooral niet enthousiast naar je buur te zwaaien, want dat is al een spreekwoordelijke vinger te veel.
In het kader van datzelfde vertrouwen blijkt hier vaak aan iemands integriteit en discretie te worden getwijfeld. Naar mijn bescheiden mening een 'zoals de waard is, vertrouwd hij zijn gasten' gevalletje. Laat ik er ter illustratie weer eens mijn schoonma bij halen, dat vind ze vast niet erg. Niks zo'n effectief nieuwskanaal als mijn schoonma. Mensen schijnen graag over anderen te vertellen, misschien wel als goede afleidingsmanouvre ter bescherming van eigen privé aangelegenheden. Die overigens over de tongen van anderen ook weer een heel eigen leven gaan leiden. Familie is tot daar aan toe, maar no-way dat je buur over je gaat lopen kletsen. Die kan het dus doen met een afgemeten 'goededag', tot hier en niet verder.
Hoe dat dan gaat in de praktijk met de buurtjes? Wij wonen nu drie jaar in dezelfde straat. Drie jaar met dezelfde buren en de buren van de buren. Met de buurvrouw hebben we het getroffen. Het buurmeisje mag soms met ons naar school wandelen en dat levert incidenteel een spontaan, zij het oppervlakkig gesprek op. Sommige buren groeten met een vriendelijke knik van herkenning. Anderen steevast met hun blik naar de grond. Afstand in meer of mindere mate. Anders dan in Nederland, dat zeker. Maar ook dat is integreren. Het respecteren van de cultuur, de gebruiken en de persoonlijke grenzen. Aanpassen en er voor zorgen dat je altijd genoeg suiker en eitjes in huis hebt.
Update: sinds 2019 wonen wij in Noord Portugal in een gehucht waar de sociale omgang duidelijk anders is. Hoewel het bij elkaar over de vloer komen een dingetje blijft en er toch altijd - voor Nederlandse begrippen - gepaste afstand wordt gehouden - zijn wij als nieuwe buren met open armen ontvangen. We worden overladen met lekkers van het land, waarvoor in ruil onze oven overuren draait.
